ANATOMIE VAN PIJN/NTGENT

Anatomie van Pijn©Fred Debrock

Must See. Tranen in de ogen. Voor al wie met pijn te maken heeft. Zo goed als iedereen zeker?

Ik had twee dagen plat gelegen, krachten verzameld, om gisteren in staat te zijn naar ‘Anatomie van Pijn’ te gaan kijken, de voorstelling van regisseur Lies Pauwels door NTGent/Sontag/Samana in de Bourla.

En het was absoluut de moeite. En niet omdat ik er hier eerder over geblogd had, nee, omdat het een ontroerende trip van beelden en associaties werd, die je kippenvel gaven, en regelmatig het vocht in je ogen deed wellen. En slikken maar. De hele zwik van emoties die je doormaakt, als je met chronische pijn of ziekte te maken hebt, zaten in de beelden vervat. Doen alsof alles OK is, terwijl het dat niet is, niet meer kunnen, blijven proberen, woede, verdriet, isolement, pillen, drugs, verslaving er aan of niet, de wereld die buiten door draait, en jij met je onwillige lichaam die niet meekan. De afkeer voor dat lichaam, de liefde ervoor of poging tot verzoening ermee. De absolute kwetsbaarheid en schoonheid van het proberen ermee om te gaan, zo ontroerend gebracht. Ook door de trapeziumkunstenares, fascinerend soms. De vioolspeler die ondanks zijn ampere strijkakkoorden, voor mij een prachtige sonate van de perfecte onvolmaaktheid neerzette-ik moet weer beginnen wenen terwijl ik het schrijf-. De ongelofelijke moed die mensen met chronische pijn/ziekte hebben, om er desondanks iets van te maken. Met verdomme diep vallen en weer recht krabbelen. Hoe je je eigen wereld probeert te maken, als je van de grote carroussel afvalt, om te overleven.

De associaties gingen ook breder. Naar de pijn van de wereld, die in oorlog kan zijn, bloed vergiet, waar accidenten gebeuren en doden en gewonden vallen. Waar drenkelingen op zee rond drijven, in pijn en in ellende, tussen de zeemeerminnen, die tegelijk in het verband gedraaid zitten, wat mij dan weer doet denken aan de dwangbuizen die mensen in de psychiatrie soms rond hun lichaam krijgen. Maar ook aan gevangen zitten in een situatie, in een lichaam, en proberen er iets aan te doen, desondanks.

Ik schoot ook vol toen er vanop de scène werd gevraagd of er waarschijnlijk ook zieken in de zaal zaten? En we veel beterschap kregen toegewenst….Het was grappig en het kwam tegelijk binnen. En zo ging het de hele avond door. Ik kan niet alles verklappen. Behalve misschien dat ik ook aangedaan was toen ook de ziekte van Lyme werd vermeld..Wie een ready made play verwacht, die krijgt iets anders. Je moet bereid zijn om je open te stellen voor de associaties. Ik snap dat er ruimte is voor discussie, hangt er van af hoe je kijkt, maar zonder meer is deze voorstelling een trefzekere trip over pijn, die bijzonder waardevol is.

De kwaliteit van deze voorstelling vond ik ook dat je na verloop van tijd wel kon ontwaren wie waarschijnlijk met pijn moest leven en wie niet, maar dat iedereen er zijn plek had. Met beperkingen kan je nu eenaal niet wat iemand zonder beperkingen kan. Maar in die beperking, kwam ieder wel aan het woord, en was ieder mee een onontbeerlijke schakel in het beeld, het spektakel des levens.

En om de een of andere reden, was de opeenstapeling van de beelden, en de herhaling, juist een verbeelding zelf van het chronische, het onophoudelijke, het steeds weerkerende van chronische pijn of ziekte. Je kan dat te veel vinden, of vervelend, wel, ik verzeker je, in het echte leven met pijn is het dat ook. Maar het goeie is, ik vond dat in de voorstelling juist niet, en ook de vrienden met wie ik er was niet. Het bleef boeien. Na een uur kijken begon mijn lichaam te protesteren. We hadden afgesproken dat ik vroeger door zou gaan als het niet meer ging. Telkens toen ik dacht : nu misschien, kwam er weer een nieuwe passage die me mee sleurde, en zo was het ineens het eind van de voorstelling. Amai.

Ik was heel blij Lies achteraf nog even te kunnen zeggen hoe zeer deze voorstelling me had geraakt.

Ik heb later thuis nog zitten wenen. Veel gevoelens kwamen boven.

Vandaag is een grote off day, die nog een paar dagen zal aanslepen,  sucks big time, maar mentaal  drijf  ik op de schoonheid van gisterenavond. En ik weet dat een aantal spelers er vandaag ook uitgeput zullen bij liggen.

Het is mooi dat pijn een verbeeldende stem kreeg, zelfs letterlijk op het einde, schoon raak. Dat pijnpatiënten gewoon mee deden, de ‘ervaringsdeskundigen’ -ja dat woord- mee in het geheel. Plek voor iedereen.

Het is hartverwarmend te zien dat dat kan.

Ik denk hierbij ook aan de kansen die Muziek Lod gaf aan Kris Defoort, de jazzmuzikant en componist. Josse De Pauw werkte samen met hem aan een voorstelling die afgelopen april 2019 in première moest gaan. Tot Kris plots ernstige hartproblemen kreeg en door het oog van de naald moest kruipen. Josse wilde geen vervanging, maar de voorstelling met hem maken of niet. Lod ging toen akkoord om de repetities te verdagen tot Kris Defoort beter zou zijn, hoewel dat op organisatorisch en productioneel vlak een bijzonder grote aanpassing vergde.

Maar de wil was er om de artistieke en menselijke keuzes boven de commerce te stellen, zoals Josse me vertelde, en het deed hem Lod in zijn achting nog stijgen. En toen Kris langzamerhand beter werd, werd er gerepeteerd en gewerkt op zijn tempo. In het begin was dat soms heel weinig, maar gaandeweg beterde dat en de voorstelling kon uiteindelijk in première gaan afgelopen oktober 2019: A concert called Landscpe, die momenteel nog overal toert, in binnen- en buitenland.

Ik denk ook aan wijlen Marc Van Eeghem, die in het Toneelhuis alle kansen kreeg en ondanks de chronische kanker die hij had, toch nog geëngageerd werd. En als er een mouw moest gepast worden aan de repetities omdat hij weer een rondje chemo had, dan gebeurde dat. De wil was er.

De opeenvolgende artistieke leiders van het theater waar ik aan verbonden was, wilden me destijds ook alle kansen geven om daar te revalideren , op mijn gemak, toen we allen nog dachten dat ik zou genezen. Het hield me mentaal overeind, die gedachte, het was een steun. Als je werkgever loyaal is, dat maakt een heel groot verschil. Je krijgt ruimte en perspectief. Dat is spijtig genoeg eerder zeldzaam, terwijl het vanzelfsprekend zou moeten zijn.

Ook toen ik in het begin ziek werd, was er een productie gepland met Jan Decorte waarin ik zou meespelen. Hij zei : je kan gewoon meedoen , al lig je de hele avond gewoon op de scène en doe je niks. Dat vond ik zo fantastisch. Maar helaas was dat toen niet mogelijk, zo zwak en ziek was ik, en helaas nog steeds.

Josse zei me en zo is het : als de wil er is, dan kan het. Meegaan op het tempo van degene die een ziekte, een beperking heeft. Het is tegen het dogma van de huidige tijden in, dat er moet gepresteerd en verdiend worden elke seconde van de dag, en wie niet meekan, kan het schudden. Maar dat betekent niet dat het niet mogelijk is. Al moet je het natuurlijk ook nog aankunnen, als zieke of pijnpatiënt, het kan en mag nooit een dwang zijn. Genezen of voldoende herstellen is lang niet voor iedereen weg gelegd helaas. Ik behoor tot die grote laatste groep en ook voor die groep breek ik een lans, méér dan een lans.

‘Mijn lichaam is niet hetzelfde als het uwe’ zag ik deze week in de kliniek hangen. En dat is de kern  van de hele zaak. 

Dus ik blog dan maar een beetje.

Hier zijn de tranen weer, maar het is niks, zo is het.

Ik hou van het theater en dat zal altijd zo blijven. 

Merci gasten van Anatomie van Pijn. Merci de tout mon coeur.

©chronosenik

 

Ik kreeg de toestemming om de foto bij aanhef van Fred Debrock/ NTGent/Sontag te gebruiken. De laatste (onderste) is van mezelf.

 

Scroll to top
error: Afbeeldingen zijn beschermd !!