‘I love the silent hour of night,
For blissful dreams may then arise,
Revealing to my charmed sight
What may not bless my waking eyes’
Anne Brontë (Best Poems of the Brontë Sisters)
Het had wat voeten in de aarde om deze blog uiteindelijk online te zetten.
Al maanden ligt die te wachten, half afgewerkt. Ik kwam er maar niet toe, hoewel er vaak extra reden toe was. En ook, omdat je er niet meteen vrolijker van wordt. Zoiets de wereld insturen vraagt altijd weer moed. Mensen lezen graag dat het tof is, niet omgekeerd.
Maar kort geleden, vernamen we dat een lotgenoot haar zwangerschap helaas heeft moeten afbreken. Er kwamen gevaarlijke complicaties. De zwangerschap verder voldragen, zou ze niet overleefd hebben. Haar lichaam kon het niet aan, te ziek, te zwak.
Hartverscheurend is dat toch, zo verdrietig, ach.
We wisselden wat berichtjes uit over haar toestand, en wat er gebeurde, gaf me uiteindelijke de moed om deze tekst dan toch af te werken en te publiceren.
Een lange tekst, voor wie moeilijk kan lezen, mijn excuses.
Maar er valt hier heel wat over te zeggen. En dan nog zal ik tekort schieten, en veel dingen niét kunnen aanraken. Maar misschien helpt deze blogpost wel om het onderwerp meer bespreekbaar te maken.
Maanden geleden vernam ik in een Facebook post dat het die week de ‘World Childless week’ was.
Ik wist zelfs niet dat het bestond, in België kennen we dat niet. Wel mooi vond ik.
Een week gewijd aan aandacht voor mensen die ongewild kinderloos door het leven moeten.
Het was de artistieke leider van het Kaaitheater die er onze aandacht op vestigde. Omdat ook zij ongewild kinderloos door het leven moet. Gezond evewel.
Ze voelde dat voor zichzelf het moment is aangebroken om het bespreekbaar(der) te maken, en te kijken hoe dit item misschien op artistiek vlak kan vertaald en behandeld worden.
Een heel mooi idee vind ik. Hopelijk kunnen ook mensen die kinderloos bleven door ziekte er mee in betrokken worden.
In de blog van afgelopen mei ‘22 Moedervlek schreef ik al over kinderloos zijn door ziekte.
Dat daar aan voorbij wordt gegaan, dat het zelfs geen maatschappelijk thema is, dat er gewoon zo goed als geen aandacht voor is. Toen zei ik dat ik er wat meer zou over schrijven.Bij deze dus, aanleidingen genoeg.
Ik moet bekennen dat het me moeilijk blijft, dit onderwerp.
Ik voel me toch kwetsbaar er iets over te zeggen.
Omdat het gemis pijnlijk blijft en zo vaak getriggerd wordt door alles rondom je.
Het is een intiem onderwerp ook.
Het gaat over iets heel wezenlijks waar nog geen ondergrond voor lijkt te bestaan.
Waarin dat kinderloos zijn, kan rusten, waar je ermee terecht kan.
Het is behoorlijk taboe: kinderloos door ziekte.
Als je kinderen had gewild als gezond mens en die niet kon krijgen, is het al moeilijk, laat staan, ziek.
Kinderloos door ziekte.
Het moment waarop je ten volle beseft dat je lichaam te zwak en te ziek is voor een zwangerschap blijft onbeschrijfelijk.
Laat staan dat je toch zwanger wordt door omstandigheden en die zwangerschap dan moet afbreken, zoals onze lotgenoot..
Ik vind er echt de woorden niet voor.
Dus zal je het gewoon moeten aannemen, dat het verschrikkelijk is.
Als je echt een grote kinderwens had, is het gewoon té veel voor één mens.
Té veel om mee om te gaan.
Je bent ellendig ziek, je lichaam geneest maar niet, de medische wereld laat je maar al te vaak in de steek, het onbegrip, de onmacht. Miserie.
Intussen de jaren die verder tikken.
De dag waarop je onvruchtbaar zal worden door leeftijd komt langzaam aan ook dichterbij.
Voor vrouwen nog een extra stressfactor, mannen kennen dat probleem veel minder.
Ik kon er in elk geval niet mee om.
Bij momenten dacht ik dat ik zou sterven van verdriet.
Van niet meer kunnen. Ik werd echt gek van zoveel ellende op een hoop.
Afscheid op afscheid op afscheid op afscheid…het was eindeloos, uitzichtloos, zo intens, dat gevoel alles te verliezen.
Chronisch ziek zijn is een eindeloze kraal van afscheid nemen, verlies, rouwen, en er weer een pareltje bij aan rijgen.
En het duurde jaren voor ik er eindelijk een stukje vrede mee kon nemen.
Maar de pijn is er, en blijft er.
Wel blij dat ik mijn tattoo mee draag, het is een verdriet omgezet in een ritueel. (zie Moedervlek)
Behalve de fysieke onmogelijkheid om een zwangerschap te dragen, komt er ongewild een heel scala van sociale uitsluiting bij kijken. Vaak aanleiding tot nog meer verdriet, verder isolement.
Als je geen kind hebt en je had het gewild, mis je een stuk verbinding met andere mensen, via die kinderen.
Mis je de ontmoetingen aan de crèche, de kleuterklas, de schoolpoort.
Mis je kinderen en jonge mensen in je leven, het leven dat ze in de bouwerij brengen.
De pannenkoeken, de taarten en alles wat erbij hoort, die je niet maakte voor hen.
Mis je hun vrienden en liefjes later.
Mis je je eigen gezin dat er niet kon komen.
Mis je later de eventuele kleinkinderen.
Mis je de vervulling van je eigen kinderwens, die van je partner.
Mis je een groot deel van het maatschappelijk leven dat zich voornamelijk toch nog steeds rond het klassieke gezin af speelt.
Mis je zoveel meer.
Je hoort er niet bij. En je komt er zelden bij.
De sociale media staan vol met happy families.
Natuurlijk is het best heel normaal dat mensen foto’s posten over hun fijne gezin.
Maar het verraderlijke is dat de happy family nog te vaak de enige norm is.
Voor andere mensen is er nog steeds te weinig plaats.
Kinderen zijn haast een statussymbool geworden van ‘de mens die het gemaakt heeft in het leven’, van de ‘ultieme zelfverwezenlijking’. Die mens hoort erbij!
Nonsens natuurlijk. Maar die verenging is een harde realiteit. En je leeft in die realiteit.
Er is een groot risico dat je dat oordeel ook gaat internaliseren en je een mislukt mens gaat voelen.
Een mislukte vrouw. Want de maatschappij, en zelfs vrouwen kunnen heel hard zijn voor vrouwen die geen kinderen hebben. Al is er bij jonge mensen toch een kentering aan de gang, gelukkig maar.
Dat gemis is ook slecht bespreekbaar in je omgeving. Het wordt al gauw ontweken.
Misschien is het te moeilijk, of heeft men geen interesse het te horen, niet hun probleem, ach, je hebt er het gissen naar.
Wil je je kinderloosheid op een andere manier invullen, dan laat je ernstige ziekte je ook weinig keuze.
Je hebt niet de mogelijkheid tot adopteren, je wordt zo goed als altijd afgewezen, ook al zou je een heel groot ondersteunend netwerk en partner hebben.
Je bent ook niet fit en gezond genoeg om in je eentje de zorg over een adoptie- of pleegkind op je te nemen.
Nog zo een sloophamer die op je kop knalt. Dat je dat gemis moeilijk kan opvangen door kinderen op een andere manier in je leven te halen.
Maar als je geluk hebt , zijn er neefjes en nichtjes in de familie, of kinderen van vrienden, met wie je misschien wel een fijn contact kan uitbouwen. Dat is, als de ouders ervan, zelf met je ziekte overweg kunnen. Is dat niet zo, houden ze de kinderen vaak bij je weg, of maken hen bang voor je toestand. Projecteren ze hun eigen angsten op dat kind in plaats van hen te tonen dat dit ook gewoon het leven is. Maar als het wel kan, is het leuk en toch een warme troost.
Ook de vrijgekomen tijd en energie die kan voortvloeien uit het kinderloos blijven, kan je moeilijk omzetten in iets anders. Je lichaam doet het niet, helpt je daar niet bij, is ziek.
Gezonde kinderloze mensen kunnen dat wel, als ze een manier vinden. Ze kunnen met die tijd en kracht veel meer realiseren op bijvoorbeeld artistiek of maatschappelijk vlak. Ze kunnen extra engagementen aangaan, waar ook, meer gaan reizen of sporten of wat voor nieuwe andere dingen ze ook willen doen.
Er is veel tijd en ruimte.
Chronisch zieken hebben die niet : ze zijn ziek en alle tijd kruipt in daar mee omgaan, de situatie leefbaar maken en te houden.
De meesten vinden uiteindelijk gelukkig wel iets om hun verdriet-energie in te kanaliseren, hoe klein of schijnbaar onbeduidend het soms ook lijkt.
Als er creatieve mensen op deze aardbol rondlopen, zijn er zeker wel chronisch zieken bij. Ze slagen er telkens weer in, ergens iets van waarde in te zien of te vinden of te doen, wat hen helpt vol te houden.
De tekst is intussen lang geworden.
Dan had ik het nog niet over de vooroordelen waar je mee om moet als je kinderloos blijft, al dan niet door je ziekte, als je partnerloos wordt of blijft door je toestand. Hoe het als single nog moeilijker is om met dit alles om te gaan, hoe de uitsluiting nog groter wordt.
Helaas zijn koppels niet snel geneigd singles mee uit te nodigen. Het blijft te vaak koppels bij koppels, koppels met kinderen bij koppels met kinderen. En je wil ook niet het vijfde wiel aan de wagen zijn, of ‘de eenzame’, je wil als volwaardig vol mens mee uitgenodigd worden.
‘It takes a village to raise a child’ is een mooie uitdrukking die wijdverbreid is.
Ze drukt eigenlijk een prachtige manier van samenleven uit.
Iedereen kan mee betrokken worden bij de opvoeding van kinderen, en helpt als het kan. Oud, jong, single of niet, man, vrouw, anders, beperkt of niet ..
Helaas is onze samenleving vaak zo geïndividualiseerd geraakt, dat die village niet meer bestaat, helemaal uiteen gevallen is. Sociale controle wordt als hinderlijk ervaren. Met alle gevolgen vandien.
Maar goed.
Ik vrees dat dit dat al een hele brok is voor een blog.
Hopelijk helpt die mee een ondergrond te creëren.
Een turflaag die ongewild kinderlozen nodig hebben in deze samenleving.
Een turflaag die de hardste schokken misschien wat kan helpen opvangen.
Een bedding die bestaansrecht geeft.
‘Because my mouth is wide with laughter
And my throat
Is deep with song,
You do not think
I suffer after
I held my pain
So long?
Because my mouth
Is wide with laughter
You do not hear
My inner cry?’
Langston Hughes
Met dank aan Written Words voor de citaten.