23 juni 2023
Dag van de Mantelzorg.
Jeroen Olyslaegers schreef een mooie column ter ere van deze dag.
Het is de foto hierboven. Ik deel zijn tekst graag.
Mantelzorgers zijn belangrijk. Meestal zijn het de partner en familie die zorgen voor een ander familielid dat in de problemen komt.
Het is normaal denken we vaak, dat familie voor familie zorgt.
En dat klopt voor een groot deel ook. Het lijkt me de basis van een gezonde familie, dat je zorg wil dragen voor elkaar.
Maar toch gebeurt dat niet altijd.
Vrienden kunnen dan ook mantelzorgers worden.
Als je ziek bent, of beperkt bent om de een of andere reden, is het zo belangrijk mensen om je heen te hebben, die je helpen. Zo vreselijk belangrijk. Als je gezond bent, heb je er geen idee van hoé belangrijk die zorg is. Te weten dat er iemand is, je partner, je kinderen. Of iemand die je kan bellen als het nodig is als je single bent.
Of als je meer geluk hebt, iemand die een paar keer per week eens binnen springt, of dagelijks, of je vaak belt om te horen hoe het is.
Mantelzorgers en verzorgers kunnen soms wel eens geïsoleerd geraken, zoals Jeroen bedenkt in zijn column. Omdat het maar ‘normaal’ is dat ze doen wat ze doen , vinden we. Niemand staat er nog bij stil wat een zorgtaak allemaal kan inhouden en hoe de zorgende het beleeft.
Vaak waarderen we hen er niet meer om. We vergeten het mettertijd. De macht der gewoonte.
Wanneer de zorg zeer intens is, zien we niet altijd dat mantelzorgers vaak geen tijd meer hebben voor andere dingen, voor een breed sociaal leven.
Zo functioneren we als maatschappij.
Zorg wordt en is zo vaak onzichtbaar. Zeker in onze huidige samenleving. Ondergewaardeerd.
Zorg voor elkaar staat niet meer centraal. Het is allemaal geïndividualiseerde ‘Me-time’ en ‘Selfcare’ geworden, het geliefkoosde individualistische doe-het-zelf recept van de neoliberale politieke visie, verpakt in een trendy naam.
Zorg bij ziekte of voorde ander wordt daardoor vaak het liefst zo kort mogelijk gehouden, want ‘ik heb nog van alles te doen’, mijn ‘Me-time’ is belangrijk.
Ook politici willen systematisch alle zorgvoorzieningen afbouwen en privatiseren. Terwijl het juist de taak is van de overheid om met het belastingsgeld voor haar burgers te zorgen.
Zorg voor onderwijs taant, voor openbare diensten, voor alle sociale structuren die voor gemeenschapszin en samenhorigheid zorgen. Die sociale cohesie brokkelt op deze manier dan ook af, terwijl we die zo hard nodig hebben om als mensen samen te overleven.
Mensen die extra zorg nodig hebben, zij het door ziekte, ouderdom, armoede, werkloosheid, etc..worden geculpabiliseerd en soms zelfs gedemoniseerd. Niet productief? Dan ben je een last die geld kost. Weg ermee. Mensen als wegwerpmateriaal.
Die politieke houding straalt ook maar al te vaak op het individu af.
‘Not my problem’ ‘Los het op’ zijn zeer populaire quotes geworden de laatste decennia.
Wat als we nu eens zouden zeggen : ‘It is our problem’ ‘We lossen het samen op’
Klinkt behoorlijk revolutionair.
Dus leve de verzorgenden! Leve de mantelzorgers! Waar zouden we zonder hen staan?
Zo vaak schrijf ik het hier: waar zou ik zonder de hulp van vrienden staan?
Natuurijk wordt het voortdurend zorg geven voor mantelzorgers ook wel eens te veel, te zwaar, hoe graag ze die zorg ook verlenen.
Dat is maar meer dan menselijk.
Zorgen voor kan een extra belasting zijn, een extra onderhuidse bron van stress soms.
Het is belangrijk dat mantelzorgers af en toe ook even een stap kunnen terug zetten, om op adem te komen.
Dat ze die ruimte krijgen en nemen. In de privésfeer en in de openbare.
Er zijn bijvoorbeeld ook diverse initiatieven waar mantelzorgers kunnen samenkomen om hun ervaringen uit te wisselen. Er is het zorgverlof. Het zijn stappen in de goede richting.
Maar vandaag is het goed hen een hele dag lang in het licht te zetten.
Beter nog is hen regelmatig in het licht te zetten, als samenleving, als individu. Als blijk van waardering.
Zelf probeer ik steeds de mensen te danken voor wat ze voor me doen. Ook al is het voor de honderdste keer. Soms zal ik het waarschijnlijk ook wel eens vergeten, ik ben ook maar een mens. Bij deze nog een keer : een dikke dank u.
Onvermijdelijk moet ik het ook hebben over de mensen die niet op mantelzorgers kunnen rekenen.
Want die zijn er ook, wees maar zeker. Ze hebben het erg moeilijk en eenzaamheid houdt hen vaak in de greep.
Op een bepaald moment had ik behoefte aan meer mantelzorg, omdat de ziekte lelijk huis hield.
Ik vond die toen helaas niet. Iedereen te druk, geen tijd, geen zin.. Ik belde met instanties zoals Samana , Lus vzw en andere. Geen van allen kon me aan mantelzorgers of vrijwilligers helpen.
Ik vroeg Samana wat zij als ondersteuners van chronisch zieken met dat hiaat in de zorg zouden doen. Ik werd een beetje van het kastje naar de muur gestuurd. ‘Ze zouden het meenemen in de volgende vergaderingen.’ was uiteindelijk het antwoord..
Het is al een hele tijd geleden, ik heb er nooit meer iets van gehoord. Duimen toch maar dat ze het ‘hebben meegenomen’. Zij zitten wel in een positie om daar iets aan te veranderen. En het is nodig.
Het was een zware en eenzame tijd. Je blijft dan aan je lot overgelaten. ‘Not my problem’ ‘Los het op’.
Men gaat er nog steeds van uit dat je sowieso een partner en familie hebt die er zijn voor jou. Je mantelzorgers. Dat het helaas ook anders kan zijn, dat die er niet zijn, daar leken al die vzw’s niet bij stil te staan, hoe belangrijk werk ze ook leveren op andere terreinen. Het idee van het welstellende gezin met twee kinderen binnen een bredere familiekring, is nog te vaak het normatief kader waarbinnen men over zorg en de samenleving denkt. Terwijl deze er intussen helemaal anders uit ziet. Het moet heel erg zwaar zijn als je niemand hebt, en volledig afhankelijk bent van betalende zorg. Een hart onder de riem voor deze mensen!
Er zijn ook steeds minder vrijwilligers die zorgtaken op zich willen nemen. Net omdat zorg niet meer gewaardeerd wordt, en het individu belangrijker is geworden dan de gemeenschap.
Mijn moeder heeft een aanzienlijke leeftijd bereikt, waarop ze naast de familiale mantelzorg, ook wel eens de hulp van een extra vrijwilliger zou kunnen gebruiken. Maar ik vind er ook geen voor haar.
Vrijwilligers worden schaars goed.
We zouden een emancipatie van en andere kijk op zorg als samenleving erg goed kunnen gebruiken.
Ik geloof dat we er allemaal beter en rustiger zouden van worden mochten we weten dat we voor elkaar zullen zorgen. Dat de overheid mee voor ons zorgt en ons belastingsgeld goed gebruikt. Dat is een wens.
Dus vandaag meer dan ooit : leve de Mantelzorgers, de onzichtbare Lifelines van zovelen!
Moge onze samenleving weer meer menselijk, meer zorgend worden.
Wetend dat we kunnen vertrouwen op de beschermende mantel van de zorg, de mantel van de zachtheid, van ja, de liefde zelfs.
De column van Jeroen Olyslaegers verscheen in De Morgen van 23 juni 2023